Từ một bản luận văn

Tác giả luận văn là Đỗ Thị Thoan, còn được biết đến trong văn giới với bút danh Nhã Thuyên. Người nghiên cứu này còn trẻ (sinh 1986), đề tài lại về một hiện tượng của văn học đương đại rất mới mẻ nhưng đã được bộ môn Lý luận văn chương của khoa Ngữ văn, ĐH Sư phạm Hà Nội ưng cho làm. Luận văn đã hoàn tất, đã được hội đồng chấm cho điểm 10 cách đây ba năm. Hiện thời một làn sóng phê phán bản luận văn đang được dấy lên bằng những bài viết chỉ trích người làm, người chỉ dẫn, người chấm và cả cơ quan chủ quản trong việc này. Giọng điệu các bài viết rất gay gắt, phẫn nộ, đòi xử lý nghĩa vụ của quờ quạng những ai có dây đến bản luận văn. Và thông báo nghe được cho biết Nhã Thuyên đã bị chấm dứt giao kèo giảng dạy ở khoa Văn ĐH Sư phạm Hà Nội, càn chỉ dẫn cô cũng bị thôi chức trưởng bộ môn và bản luận văn sẽ bị đưa ra bóc trần, mổ xẻ. Để sang một bên nội dung các bài viết phê phán bản luận văn của Nhã Thuyên đúng sai thế nào, ta hãy xét sự việc dưới góc nhìn luật pháp. Khoa Ngữ văn, ĐH Sư phạm Hà Nội là một cơ sở đào tạo sau ĐH có pháp quy. Các học viên cao học, nghiên cứu sinh muốn được đào tạo tại đây đã phải sang các kỳ thi tuyển. Đề tài của họ đã được giám định. Người hướng dẫn được cắt cử và hội đồng chấm luận văn được thành lập đều phải theo đúng quy trình của Bộ GD&ĐT ban hành và phải được cấp trên quyết định. Cuộc chấm luận văn được tiến hành theo đúng các thủ tục quy định. Biên bản cuộc chấm cũng như các phát biểu của thành viên hội đồng, các điểm số đều được lưu lại hồ sơ khoa học của khoa. Tức là quá trình làm luận văn và chấm luận văn, bậc thạc sĩ cũng như bậc tiến sĩ đều được tiến hành và giám sát bằng một quy trình đã được chuẩn hóa về pháp quy của cơ quan quản lý quốc gia về lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Do đó, khi có yêu cầu xét lại bản luận văn thì đòi hỏi đầu tiên là phải tuân thủ đúng quy trình đã có. Bộ hoặc trường, hoặc khoa phải có quyết định thành lập một hội đồng chấm lại luận văn, hoặc giả là hội đồng phúc tra luận văn. Hai hội đồng cũ và mới phải được hội thoại, tranh cãi với nhau trên cơ sở khoa học. Kết luận của hội đồng cũ và mới phải được tôn trọng ngang nhau trên bàn của cấp ra quyết định rút cuộc. Bản thân người làm luận văn là chủ thể chính của văn bản bị đưa ra mổ xẻ, phê phán, phải được quyền có ngôn ngữ biểu lộ, bảo vệ và phản biện công trình khoa học dưới dạng luận văn của mình. Các ý kiến trên dư luận chỉ là thông báo bên ngoài, chẳng thể coi là chứng cớ khoa học, càng không thể coi là áp lực số đông làm ảnh hưởng, thậm chí xuyên tạc bản tính khoa học của vấn đề. Trong khoa học, tiếng nói của nhà khoa học phải được coi trọng và đề cao. Hiện tại, việc “xử lý” Nhã Thuyên và thầy giáo hướng dẫn cô là đã sai quy trình pháp luật, quy trình khoa học. Hội đồng thẩm định lại luận văn chưa có, cuộc họp xét lại luận văn chưa diễn ra, bản luận văn chưa được xem xét lại, người làm và người chấm luận văn chưa được tranh biện lại, thế thì lý do nào để cắt hiệp đồng giảng dạy của Nhã Thuyên và cắt chức của người hướng dẫn khoa học bản luận văn đó? Không ai có tội trước khi bị tòa kết tội. Nguyên lý cơ bản đó ứng dụng trong trường hợp này là: bản luận vănVị trí của kẻ bên lề: thực hiện thơ của nhóm Mở Miệng từ góc nhìn văn hóavà tác giả của nó, người chỉ dẫn làm nó và hội đồng chấm nó chưa thể bị quy buộc tội phạm gì khi chưa có một đánh giá khách quan, khoa học từ một hội đồng giám định bao gồm các chuyên gia của ngành. Vì chưng đây là một đề tài khoa học, một luận văn khoa học nên chỉ chịu sự thẩm định về mặt khoa học. Nhất là khoa học văn chương đòi hỏi rất lớn sự tinh và tử tế. PHẠM XUÂN NGUYÊN