Những bộ phim thấm đẫm tâm hồn Việt Nam, văn hóa Việt Nam trong thời kì qua chiếm tỷ lệ khá lớn trên tổng số phim được làm như Mùa len trâu, Đời cát, Chuyện của Pao, Đừng đốt…Chỉ tiếc là chúng quá ít và không "địch nổi” la liệt những phim truyền hình mỗi ngày
Đối với văn chương, rất nhiều kiểu thơ canh tân, kiểu truyện ngắn và tiểu thuyết canh tân xuất hiện. Mặt khác, lại xuất hiện một trào lưu hiểu đưa "bản sắc” một cách áp đặt vào các tác phẩm do bản sắc dân tộc thỉnh thoảng được hiểu theo một nghĩa đơn giản là cứ đưa nón lá, áo dài, ca trù, quan họ…vào là thành.
Hẳn nhiên, sự tác động và chi phối giới trẻ từ K. Một thế hệ nhạc sĩ "đương đại” xuất hiện đã chiếm lĩnh lại phần nào những ca khúc sến trước đó. KTS Hoàng Đạo Kính bàn về văn hóa và bản sắc của thời hội nhập). Thiếu hụt lớn nhất đối với âm nhạc trong những năm qua là ở âm nhạc đỉnh cao, ta chưa có được những tác phẩm tầm cỡ, đủ sức ảnh hưởng tới bên ngoài.
Âm nhạc tiêu khiển đằng sau những ì xèo scandal, về thực chất vẫn nhận ra một ý thức Việt Nam khỏe mạnh khác hẳn với giai đoạn sau những năm đầu đổi mới. Pop hay các làn sóng âm nhạc khác trên thế giới là tất yếu trong tuổi hội nhập này mà nếu thiếu, chúng ta sẽ chỉ mới đang đi được một chân trong hành trình đi về tương lai cùng nhân loại.
Và đến thời điểm như giờ, khi truyền hình tràn đầy gameshow theo format nước ngoài và phim truyền hình do người Việt Nam đóng bằng một kịch bản nhập từ nước ngoài thì câu chuyện "bản sắc” cũng theo đó mà nhạt nhòa… Cẩm Thúy (Kỳ sau: GS.
Ở lĩnh vực cột trụ là văn chương, những tác phẩm thành công nhất thời gian qua mà ở đó, bản sắc Việt Nam, văn hóa Việt Nam nhuần nhuỵ trong một hình thức tả hấp dẫn độc giả đương đại có thể kể đến cũng không có tác phẩm đỉnh cao. Fan Kpop ở Việt Nam chứng tỏ lòng ái mộ bằng việc chờ chực cả ngày tại phi trường đón thần tượng Ảnh: Minh Giang Những cuộc rung chuông Cuối thập niên 1990, đầu những năm 2000, ngay sau khi NQTƯ5 (khóa VIII) ra đời, hàng loạt các cuộc hội thảo, hội nghị, các cuộc thi được tổ chức rầm rộ mà ở đó bản sắc trở thành tiêu chí trên dưới số một.
15 năm qua, trong văn chương có lẽ nổi lên là những tác phẩm của nhà văn Nam bộ Nguyễn Ngọc Tư, các cuốn tiểu thuyết của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, những bộ tiểu thuyết đồ sộ của nhà văn Hoàng Quốc Hải (dù cách viết của cả hai ông về cơ bản vẫn là cổ điển)… Điện ảnh cũng có những cố kỉnh đáng kể trong đóng góp về "bản sắc”.
Có thể nói cho đến thời khắc này, ca khúc Việt Nam được sáng tác trong những năm qua cùng với một số lượng giàu có của các thế hệ trước đủ sức chiếm phần quan trọng trong đời sống âm nhạc, theo kịp được đòi hỏi từ đời sống. Sự xuất hiện đúng lúc của làn sóng "dân gian đương đại” trong âm nhạc 15 năm qua, trong lĩnh vực âm nhạc - loại hình nghệ thuật đại chúng nhất, chiếm sự quan hoài lớn nhất trong đời sống tinh thần của đại phần đông công chúng, đặc biệt là chi phối và quyến rũ nhất đối với giới trẻ - sau những cuộc "rung chuông” và như một phản ứng thế tất từ đòi hỏi nghiêm túc của cuộc sống, cái đáng kể nhất là sự ra đời của làn sóng ca khúc "dân gian đương đại”.
Mặc dầu vậy, vẫn phải thấy không phải lĩnh vực nào cũng thành công cũng như những tác phẩm Việt Nam vươn tới tầm thế giới vẫn là của hiếm. Sở dĩ yêu cầu "bản sắc” những năm tháng đó trở nên nỗi lo ngại đặc biệt, là bởi làn gió đổi mới cuốn theo bao sự mới lạ của văn hóa giải trí vào Việt Nam.
Ở lĩnh vực kiến trúc, đó cũng là thời đoạn bùng nổ việc xây nhà ống, nhà liền kề từ nông thôn tới tỉnh thành rặt theo một thứ tiếng nói kiến trúc hoặc nệ cổ, rườm rà hoặc lai căng nửa Tàu, nửa Tây, nửa Baroc, nửa Gôtich. Và không lâu sau là dòng phim tình cảm Hàn Quốc làm tê mê khán giả Việt Nam, kéo theo cả một công nghệ giải trí "Korea” từ kiểu tóc, màu son môi cho tới áo xống, giày dép.
Lần trước hết trong điện ảnh xuất hiện khái niệm phim thị trường. Tối tối, trên các kênh truyền hình tràn đầy phim dã sử Trung Quốc. Việc nhiều ca sĩ vẫn tạo được "hit” bằng chính những ca khúc cũ (được phối khí lại) như trường hợp Chiếc khăn piêu cho thấy sự lo âu về "bản sắc” trong sáng tác, trình diễn và thưởng thức âm nhạc là không còn trầm trọng nữa.
Trong khi trong âm nhạc, những bài hát với thứ kỹ thuật nhạc đơn giản, lời lẽ cực sến và vô nghĩa ra đời.
Một số khác lại quan niệm "bản sắc” là "trở lại” với cả phần hủ lậu, lạc hậu. Ở họ vừa có tinh thần dân tộc, vừa hiện đại và đầy tính thị trường như Lê Minh Sơn, Võ Thiện Thanh, Đỗ Bảo, Quốc Trung… Đã xuất hiện những tác giả trẻ khác dù dưới hình thức âm nhạc nào, Pop hay Rock cũng thấy bóng dáng tâm hồn Việt Nam ở đó. Còn nhớ ở hội trường 51 Trần Hưng Đạo (Hà Nội) – trụ sở của liên hợp các hội văn chương nghệ thuật Việt Nam, đã có những cuộc hội thảo chỉ để rung chuông cho hồn vía ca khúc Việt Nam trở về.
Về mặt thu nạp thế giới lại sa đà vào hình thức biểu lộ một cách khó hiểu, lập dị với chính đồng bào mình mà ví dụ sinh động nhất là ở một số bài thơ cải cách hay vài ba triển lãm sắp xếp, biểu diễn trong mỹ thuật đương đại…Gần như 15 năm qua, không có nhiều thành công trong việc nâng giá trị dân tộc lên tầm thời đại.
TS. Chưa kể những vấn đề nóng hổi của cuộc sống đặt ra hầu như thường trở nên mảnh đất phì nhiêu của văn chương nghệ thuật. Ngay cả với âm nhạc giải trí cũng chưa làm được điều gì vượt qua biên thuỳ lãnh thổ… Nâng giá trị dân tộc lên tầm thời đại Đưa ra phân tích kỹ một lĩnh vực là âm nhạc, chúng tôi muốn chứng minh 15 năm qua dù muốn dù không, sau những loạc choạc không tránh khỏi của buổi đầu đổi mới, văn học nghệ thuật cũng đang dần dần quay về, dạo lại những giá trị dân tộc trong những hình thức biểu thị hiện đại, mới mẻ hợp với sự tiếp nhận của thời đại.
Rất nhiều cuộc khác được các hội, các cơ quan quản lý nhà nước tổ chức, đặt ra gay gắt đề nghị "Dân ta phải biết sử ta” với những tác phẩm điện ảnh và truyền hình, những tác phẩm văn chương Việt Nam đủ sức hấp dẫn công chúng Việt Nam, nhất là phim dã sử, phim lịch sử. Cũng đại chúng và chiếm vị trí không nhỏ trong việc tác động đến đời sống ý thức đại phần lớn nhân dân, phim truyền hình Việt Nam về cơ bản vẫn yếu dù đã được ưu tiên giờ vàng.
